ฉีดสีตรวจหลอดเลือดสมองและหลอดเลือดแดงคาโรติดที่คอ
รายละเอียด
รู้จักโรคนี้
การฉีดสีตรวจหลอดเลือดสมอง และหลอดเลือดคอ แคโรติด (Cerebral angiogram) เป็นวิธีมาตรฐานเพื่อตรวจการไหลเวียนของหลอดบริเวณคอและในสมอง โดยจะใช้เทคนิคฉีดสารทึบรังสีเข้าสู่หลอดเลือดแดง แล้วถ่ายภาพภายในศีรษะผู้รับการตรวจด้วยรังสีเอกซ์ (X-ray) ทำให้ได้ภาพการไหลเวียนของเลือด ซึ่งจะนำไปวินิจฉัยความผิดปกติเกี่ยวกับหลอดเลือดสมองได้ต่อไป
สัญญาณที่ต้องตรวจ
การตรวจฉีดสีหลอดเลือดสมอง และหลอดเลือดคอ แคโรติด มักใช้ตรวจวินิจฉัยความผิดปกติของการไหลเวียนเลือดในสมองหรือบริเวณใกล้เคียง โรคที่อาจพบจากการตรวจดังกล่าวนี้ เช่น
- โรคหลอดเลือดสมอง
- หลอดเลือดสมองแตก
- หลอดเลือดสมองอุดตัน
- หลอดเลือดสมองโป่งพอง
- หลอดเลือดสมองเชื่อมต่อกันอย่างผิดปกติ
- เนื้องอกในสมอง
บางกรณี การตรวจฉีดสีหลอดเลือดสมอง และหลอดเลือดคอ แคโรติด อาจไม่ได้ใช้เพื่อวินิจฉัยโรค แต่เป็นส่วนหนึ่งของการตรวจประเมินหลอดเลือดแดง เพื่อเตรียมผ่าตัดสมอง คอ หรือบริเวณใกล้เคียง เพื่อให้แน่ใจว่าคนไข้สามารถรับการผ่าตัดได้อย่างปลอดภัย
กรณีที่มีความผิดปกติและแพทย์แนะนำให้รับการฉีดสีตรวจหลอดเลือดสมอง แต่คนไข้ไม่ตรวจ หรือตรวจล่าช้า อาจทำให้แพทย์ไม่สามารถวินิจฉัยโรคได้อย่างทันท่วงที ทำให้วางแผนการรักษาไม่ได้
อาจส่งผลให้อาการที่เป็นอยู่แย่ลง รวมถึงมีโอกาสเกิดภาวะแทรกซ้อนจากโรคนั้น เช่น ถ้ามีเลือดออกในสมอง เลือดอาจออกเยอะขึ้น ถ้าเส้นเลือดในสมองบางส่วนตีบแคบอยู่ แล้วไม่ได้รับการรักษา อาจทำให้ตีบยิ่งขึ้นจนอุดตันได้
ความผิดปกติเหล่านี้ส่งผลให้เนื้อสมองได้รับความเสียหายได้ ซึ่งสามารถส่งผลต่อระบบต่างๆ ของร่างกาย เช่น การมองเห็น การรับความรู้สึก การใช้ภาษา ความจำ การทรงตัว ฯลฯ ขึ้นอยู่กับว่าสมองส่วนใดที่เสียหายไป
สัญญาณที่ต้องผ่าตัด
โดยมากแพทย์มักพิจารณาให้ฉีดสีตรวจหลอดเลือดสมอง และหลอดเลือดคอ แคโรติด ในผู้ที่มีอาการให้สงสัยว่าจะเป็นโรคหลอดเลือดสมอง (Stroke) เช่นผู้ที่มีอาการต่อไปนี้
- ใบหน้าเบี้ยว ปากเบี้ยว
- แขนขาชาหรืออ่อนแรงเฉียบพลัน
- จู่ๆ กลับพูดไม่เป็นภาษา สับสน หรือฟังไม่เข้าใจ
- ตามองเห็นผิดปกติ เช่น เห็นภาพซ้อน (อาจเกิดที่ตาข้างเดียวหรือเป็นพร้อมกันทั้งสองข้าง)
- มีอาการกลืนลำบาก
- ปวดศีรษะรุนแรงโดยไม่รู้สาเหตุ
หรือบางกรณี แพทย์อาจสั่งฉีดสีหลอดเลือดสมอง และหลอดเลือดคอ แคโรติด ในคนไข้บางราย หลังจากตรวจสมองด้วยเทคนิคอื่นๆ เช่น ตรวจ MRI ตรวจ CT scan มาแล้ว ถ้าพบว่าผลการตรวจก่อนหน้ายังไม่เพียงพอต่อการวินิจฉัยโรค
รู้จักการผ่าตัดนี้
การฉีดสีตรวจหลอดเลือดสมอง และหลอดเลือดแดง แคโรติด มักทำในโรงพยาบาลหรือศูนย์รังสีวินิจฉัย ทำในห้องที่มีเตียงนอน มีอุปกรณ์ถ่ายภาพเอกซเรย์ และมีจอแสดงภาพเอกซเรย์
ก่อนตรวจ ผู้รับการตรวจจะได้รับการแนะนำขั้นตอนที่ต้องทำ และเจ้าหน้าที่จะให้ถอดเครื่องประดับทั้งหมดรวมถึงเปลี่ยนเครื่องแต่งกาย จากนั้นอาจได้รับยาระงับประสาทหรือยาสลบทางชุดให้สารน้ำทางหลอดเลือด (IV line) รวมถึงเจ้าหน้าที่อาจติดตั้งอุปกรณ์ติดตามอัตราการเต้นของหัวใจและความดันเลือดเข้าที่ร่างกายผู้รับการตรวจไว้ด้วย
เมื่อเริ่มการตรวจ เจ้าหน้าที่จะให้ผู้รับการตรวจนอนนิ่งๆ โดยมีสายรัดหรือโฟมล็อกให้ศีรษะอยู่กับที่ จากนั้นจะทำความสะอาดผิวหนังบริเวณที่จะให้อุปกรณ์ฉีดสีให้ปลอดเชื้อ โดยทั่วไปมักทำบริเวณขาหนีบ
หลังทำความสะอาดเรียบร้อย เจ้าหน้าที่จะฉีดยาชาเฉพาะที่ให้ จากนั้นจึงใส่ขดลวดนำเข้าไปในหลอดเลือดแดงของผู้รับการตรวจ โดยจะเห็นตำแหน่งขดลวดจากจอภาพเอกซเรย์ในห้องตรวจ จากนั้นจึงตามด้วยท่อพลาสติกขนาดเล็กที่ยืดหยุ่นได้ (Catheter)
ทั้งขดลวดนำและท่อพลาสติกจะค่อยๆ ถูกดันเข้าไปผ่านบริเวณช่องท้อง ทรวงอก ไปจนถึงหลอดเลือดแดงบริเวณคอของผู้รับการตรวจ เมื่ออยู่ในตำแหน่งที่ถูกต้องแล้ว เจ้าหน้าที่จะถอนขดลวดนำออก จากนั้นส่งสารทึบรังสีเข้าไปทางท่อพลาสติก ตามด้วยถ่ายภาพอวัยวะภายในผู้รับการตรวจด้วยรังสีเอกซ์
ขณะถ่ายภาพ ผู้รับการตรวจต้องอยู่นิ่งมาก เจ้าหน้าที่อาจขอให้กลั้นหายใจในระยะเวลาสั้นๆ
ภาพถ่ายดังกล่าวจะแสดงการเคลื่อนของสารให้สีไปยังหลอดเลือดแดงที่คอและเส้นเลือดในสมอง ซึ่งอาจทำให้เห็นบริเวณที่มีการอุดตันของการไหลเวียนเลือด บางครั้งอาจมีการปรับแต่งภาพด้วยคอมพิวเตอร์เพื่อนำส่วนกระดูกและเนื้อเยื่อออกไป ให้เหลือเพียงภาพทางเดินของสารทึบรังสีผ่านหลอดเลือดแดงที่คอและเส้นเลือดในสมองที่ชัดเจนเท่านั้น
เมื่อถ่ายภาพเรียบร้อยแล้ว ท่อพลาสติกจะถูกนำออกจากหลอดเลือดแดง จากนั้นเจ้าหน้าที่จะให้ความดันสู่ขาข้างที่ใช้สอดท่อประมาณ 10-15 นาที เพื่อไม่ให้เลือดออกมา หรืออาจใช้อุปกรณ์ห้ามเลือด จากนั้นจึงนำพลาสเตอร์มาปิดช่องที่ใช้สอดท่อให้ รวมถึงนำชุดให้สารน้ำทางหลอดเลือดออกให้ด้วย
การฉีดสีตรวจหลอดเลือดสมอง และหลอดเลือดคอ แคโรติด ใช้เวลาประมาณ 1-3 ชั่วโมง หรืออาจนานกว่านี้ได้ ถ้าต้องเตรียมตัวผู้รับการตรวจมากเป็นพิเศษ หรือกรณีเกิดความซับซ้อนระหว่างตรวจขึ้น
การเตรียมตัวก่อนผ่าตัด
โดยทั่วไป ก่อนฉีดสีตรวจหลอดเลือดสมอง และหลอดเลือดคอ แคโรติด แพทย์มักทำการตรวจร่างกายและซักประวัติผู้จะรับการตรวจ เพื่อให้แน่ใจว่าสามารถฉีดสีตรวจหลอดเลือดสมอง และหลอดเลือดคอ แคโรติด ได้อย่างปลอดภัย
สิ่งที่แพทย์มักถาม เช่น
- อาการผิดปกติที่เป็นอยู่ เพื่อประกอบการวินิจฉัยโรค
- ยาหรืออาหารเสริมที่กำลังรับประทาน เพราะอาจมีผลต่อการแข็งตัวของเลือด (โดยเฉพาะยากลุ่มต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (Nonsteriodal anti-inflammatory drugs: NSAIDs)
- ประวัติการเจ็บป่วย เช่น เบาหวาน โรคไต เพราะเกี่ยวข้องกับการขับสารทึบรังสีออกจากร่างกาย
- ประวัติการแพ้ยา สารประกอบไอโอดีน หรืออาหารทะเล
- ประวัติการตั้งครรภ์
บางกรณี แพทย์อาจสั่งตรวจเพิ่มเติม เช่น เจาะเลือดแล้วนำไปเข้าห้องปฏิบัติการเพื่อตรวจดูการแข็งตัวของเลือด ดูการทำงานของไต
นอกจากนี้ ก่อนตรวจฉีดสี ผู้รับการตรวจอาจต้องงดอาหารและเครื่องดื่ม 4-8 ชั่วโมง เพื่อเตรียมให้สารน้ำทางหลอดเลือด
การดูแลหลังผ่าตัด
ขณะยังอยู่ในห้องพักฟื้น ผู้รับการฉีดสีตรวจหลอดเลือดสมอง และหลอดเลือดคอ แคโรติด ควรเหยืยดขา (หรือแขน) ข้างที่ถูกใส่อุปกรณ์ฉีดสี ให้เหยียดตรงไว้ก่อน
เมื่อกลับบ้านไปแล้วสามารถรับประทานอาหารได้ตามปกติ ควรดื่มน้ำมากๆ เพื่อช่วยขับสารทึบรังสีออกจากร่างกายโดยเร็ว อย่างไรก็ตาม ก่อนจะประกอบกิจวัตรประจำวันอื่นๆ ตามปกติ ควรพักผ่อนอย่างน้อย 12 ชั่วโมง
ถ้าเป็นสตรีที่อยู่ในช่วงให้นมบุตร ควรรอประมาณ 24 ชั่วโมงหลังตรวจฉีดสี จึงค่อยให้นมได้
อาการที่ควรเฝ้าสังเกตตัวเองไว้ ถ้าเป็นขึ้นมาควรติดต่อแพทย์ทันที เพราะอาจบ่งบอกถึงภาวะแทรกซ้อนที่เป็นอันตราย ได้แก่
- รู้สึกกล้ามเนื้อใบหน้าอ่อนแรง
- ขาหรือแขนชา
- พูดไม่เป็นคำระหว่างหรือหลังตรวจ
- การมองเห็นผิดปกติ ระหว่างหรือหลังตรวจ
- วิงเวียนศีรษะ
- แน่นหน้าอก
- หายใจไม่ออก
- เกิดผื่นที่ผิวหนัง
- บริเวณที่ใส่สายสวนมีอาการบวมแดง
ผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้น
การฉีดสีตรวจหลอดเลือดสมอง และหลอดเลือดคอ แคโรติด ถือเป็นการตรวจมาตรฐานที่ค่อนข้างปลอดภัย แต่ก็เหมือนการทำหัตถการทุกชนิดที่สามารถเกิดผลข้างเคียงขึ้นได้ เช่น
- หลอดเลือดแดงบาดเจ็บจากขดลวดนำหรือท่อพลาสติก ซึ่งอาจส่งผลให้หลอดเลือดบริเวณขาหรือมืออุดตัน หรือทำให้เกิดลิ่มเลือดขึ้นในหลอดเลือดแดง ส่งผลให้กลายเป็นโรคหลอดเลือดสมอง (โอกาสต่ำกว่า 1%)
- แพ้สารทึบรังสี
- ติดเชื้อ
- สารทึบรังสีส่งผลต่อการทำงานของไต ทำให้ไตเสียหาย (อาจเกิดได้กับผู้ที่เป็นโรคเบาหวานหรือเป็นโรคไตอยู่ก่อน)
ผลข้างเคียงเหล่านี้พบได้น้อย โดยเฉพาะเมื่อตรวจโดยผู้ชำนาญการ มีประสบการณ์ และเตรียมตัวก่อนตรวจเป็นอย่างดี
สาขาหรือแผนกที่ให้บริการ
ฉีดสีตรวจหลอดเลือดสมอง และหลอดเลือดคอ แคโรติด ใช้สีอะไรฉีด?
หลังฉีดสี กลับบ้านได้เลยไหม?
ฉีดสีตรวจหลอดเลือดสมอง และหลอดเลือดคอ แคโรติด ฉีดที่บริเวณไหน เจ็บไหม?
แพ็กเกจอื่นใน ผ่าตัดและรักษาโรคทางสมอง
4.7
ผ่าตัดรักษาภาวะน้ำคั่งในโพรงสมอง ด้วยการใส่ท่อระบายน้ำจากโพรงสมองเข้าสู่ช่องท้อง
แพ็กเกจอื่นใน HDcare ดูแลเคสผ่าตัด
เสริมหน้าอกด้วยซิลิโคน GCA ผิวเรียบ ขนาดไม่เกิน 400 ซีซี สำหรับผู้หญิงและ LGBTQ
ผ่าตัดเนื้องอกเต้านม (แบบส่องกล้อง) พร้อมตัดต่อมน้ำเหลือง
